Rispons
EN | MT  

Gwida għall-Edukaturi fuq il-Pedagoġija u l-Assessjar

Agħfas fuq l-icon t'hawn isfel biex tniżżel il-Gwida għall-Edukaturi fuq il-Pedagoġija u l-Assessjar






Il-Qasam tat-Tagħlim: L-Umanitajiet 

Il-Ġeografija > LEVEL 8





Il-Kisba mit-Tagħlim tas-Suġġett: Kapaċi naħseb b'mod kritiku dwar l-iżvilupp ta' proċessi fiżiċi u umani, u l-interrelazzjonijiet ta' bejniethom, fl-ispazju u fiż-żmien, biex nissuġġerixxi soluzzjonijiet għal kwistjonijiet lokali u globali. 

L-Aspett tas-Suġġett: L-Ambjent Naturali u Uman permezz tal-Użu tal-Metodu Xjentifiku u tar-Riċerka Kwalitattiva u Kwantitattiva 

1] Kapaċi niddeskrivi l-konnessjoni bejn ir-rotazzjoni fuq il-fus tad-dinja u taż-żmien. 
2] Kapaċi nuża uffiċju meteoroloġiku biex ninvestiga l-mikroklima fil-kumpless tal-iskola. 
3] Kapaċi nibni u ninterpreta grafs klimatiċi ta' reġjuni differenti madwar id-dinja. 
4] Kapaċi nagħraf il-karatteristiċi ewlenin ta' żoni bi pressjoni baxxa u għolja minn mapep tat-temp u minn ritratti tas-satellita u niddeskrivi l-kundizzjonijiet ġenerali tal-ajru assoċjati magħhom. 
5] Kapaċi nirrapporta dwar l-effetti ta' maltempata tropikali fuq in-nies u l-ambjent, permezz ta' studju tal-każ. 
6] Kapaċi niddeskrivi l-formazzjoni tat-tliet tipi ewlenin ta' blat u l-proċessi tat-tmermir tagħhom bit-temp, b'enfasi fuq il-pajsaġġ karstiku (blat tal-ġir).
7] Kapaċi nidentifika u nispjega l-formazzjoni ta' fattizzi kostali u ta' xmajjar bħala riżultat tat-tmermir bit-temp, l-erożjoni, it-trasportazzjoni u d-depożizzjoni. 
8] Kapaċi nirriċerka studju tal-każ biex nidentifika attivitajiet umani u prattiċi ta' mmaniġġjar matul wied bi xmara u matul kosta.
9] Kapaċi nqabbel l-istudji tal-każ ta' pajjiż żviluppat u ta' pajjiż qed jiżviluppa biex nispjega l-kawżi, l-effetti u l-metodi differenti ta' kontroll tal-għargħar.
10] Kapaċi nagħmel investigazzjoni biex niskopri l-kwalitajiet tal-ħamrija u r-rata tal-infiltrazzjoni f'tipi differenti ta' ħamrija.
11] Kapaċi npinġi u nimmarka profil bażiku tal-ħamrija. 
12] Kapaċi niddeskrivi l-proċessi fiżiċi u l-fattizzi li jiffurmaw f'relazzjoni mal-attivita' tettonika.
13] Kapaċi nagħmel riċerka fuq studju tal-każ dwar żona suxxettibbli għal terremoti jew għal attività volkanika. 
14] Kapaċi nuża l-ħiliet bażiċi tal-qari essenzjali tal-mapep fl-interpretazzjoni ta' mapep topografiċi, inkluż il-punti koordinati b'sitt numri, il-kontorni, il-kejl tad-distanzi u tal-ispazju.  
 IL-QARI U L-FEHIM
15] Kapaċi nagħraf fattizzi kostali u tal-ħoġor ix-xmara fuq mapep OS, ritratti, ritratti tas-satellita u materjal grafiku u diġitali ieħor bħal Google Earth, GIS.
16] Kapaċi niddistingwi tipi u mudelli differenti ta' insedjament.
17] Kapaċi nuża l-latitudnijiet u l-lonġitudnijiet biex nillokalizza l-postijiet fuq mappa jew globu. 
18] Kapaċi nuża sorsi varji biex niġġustifika d-distribuzzjoni u d-densità globali tal-popolazzjoni.
19] Kapaċi niġġustifika l-popolazzjoni dejjem tikber tad-dinja u nirreferi għal studji tal-każ ta' politiki ta' kontroll tal-popolazzjoni. 
20] Kapaċi nirrappreżenta l-istruttura demografika permezz ta' piramidi tal-istruttura tal-popolazzjoni. 
21] Kapaċi nirrapporta u nikkummenta fuq mudelli kurrenti ta' migrazzjoni biex nevalwa l-kawżi u l-effetti tagħhom. 
22] Kapaċi nirriċerka studju tal-każ ta' pajjiż-reċivitur partikolari biex nevalwa l-miżuri pożittivi meħuda biex il-migranti jiġu integrati.
23] Kapaċi nuża mudelli tal-użu tal-art urbana biex nispjega l-iżvilupp taż-żoni urbani ewlenin. 
24] Kapaċi ninvestiga l-kawżi tat-tkabbir urban mgħaġġel u l-effetti tiegħu fuq is-soċjetà u fuq l-ambjent fil-pajjiżi l-aktar u l-inqas żviluppati ekonomikament, billi nirreferi għal-studji tal-każ.
25] Kapaċi nispjega l-iżvilupp ta' eżempju wieħed ta' kull wieħed mit-tliet setturi ekonomiċi u nassessja l-impatt tagħhom fi ħdan il-lokalità u lil hinn. 
26] Kapaċi ninvestiga l-benefiċċji u l-problemi tal-użu ta' riżorsi ta' enerġija rinnovabbli u mhux rinnovabbli, b'enfasi fuq il-kuntest tal-UE.
27] Kapaċi nagħmel eżerċizzju ta' xogħol prattiku biex nistudja u nirrapporta dwar xi kwistjoni ġeografika fiżika jew umana f'lokalità partikolari.
28] Kapaċi nirrapporta u nikkummenta fuq avvenimenti kurrenti biex nuri l-fehim tiegħi ta' interazzjonijiet ġeografiċi fid-dinja reali.
 
 IT-TAGĦLIM SOĊJALI
29] Kapaċi nippreżenta u nikkomunika s-sejbiet tiegħi, l-informazzjoni u l-ideat bl-użu ta' terminoloġija xierqa bl-għajnuna tal-mapep, ta' immaġini viżivi, u  ta' firxa ta' tekniki grafiċi u tal-ICT.



L-Aspett tas-Suġġett: ​Il-Ġeografija (Ġenerali)

1] Kapaċi nuża ritratti meħudin mill-ajru, mapep, l-internet, mapep interattivi u softwer biex nillokalizza diversi karatteristiċi ewlenin fiżiċi u umani ta’ Malta, il-Mediterran, l-Ewropa u aktar lil hinn fid-dinja.
2] Kapaċi niddiskuti l-importanza tal-baħar bħala riżorsa naturali.
3] Kapaċi niddistingwi bejn proċessi ta' tmermir, trasportazzjoni u depożizzjoni fuq xatt il-baħar.
4] Kapaċi nagħraf fattizzi naturali ta’ art kostali b’tekil/tmermir tal-blat minn fuq mapep u ritratti.
5] Kapaċi nispjega u nimmarka  disinni li juru kif jiffurmaw l-ilsna ta’ blat u l-bajjiet tul il-kosta.
6] Kapaċi nispjega u nimmarka disinn sempliċi li juru kif it-tmermirl tal-ilsna ta’ blat jista’ jwassal biex jiffurmaw għerien, ħnejjiet, taqtigħat u biċċiet ta’ art (stumps).
7] Kapaċi nispjega u nimmarka disinn sempliċi li juru  kif jiffurmaw qatgħat fis-sisien u fil-blataformi ma’ xatt il-baħar biex nuri r-riċessjoni tas-sies.
8] Kapaċi nagħti deskrizzjoni qasira ta’ kif topera t-trobbija tal-ħut.
9] Kapaċi nispjega l-impatti pożittivi u negattivi tat-trobbija tal-ħut fuq l-ambjent marittimu u fuq l-industrija tas-sajd fil-gżejjer Maltin.
10] Kapaċi nagħmel riċerka ta' avvenimenti ta’ tniġġis tal-ilma baħar u x'sar biex tonqos il-ħsara.
11] Kapaċi nagħmel distinzjoni bejn it-tliet tipi ewlenin ta’ biedja (it-tkabbir ta’ ħxejjex u frott, l-art użata għall-mergħa jew biedja mħallta).
12] Kapaċi nniżżel il-benefiċċji tal-użu ta’ tisqija bit-taqtir u bil-ferfiera, fertilizzanti artifiċjali u bexx, ħitan tas-sejjieħ u serer fil-biedja.
13] Kapaċi niddeskrivi l-impatt negattiv tal-fertilizzanti artifiċjali u tal-bexx fuq l-ambjent lokali.
14] Kapaċi niddefinixxi u niddeskrivi l-karatteristiċi ewlenin tal-biedja organika.
15] Kapaċi ngħid x’inhuma l-vantaġġi u l-iżvantaġġi tal-biedja organika. 
16] Kapaċi nispjega għaliex il-ħamrija hija riżorsa li tiġġedded vitali u vulnerabbli.
17] Kapaċi niddeskrivi minn x'hiex hi magħmula l-ħamrija jiġifieri blat mmermer, ilma, arja, organiżmi ħajjin u materja organiku li jkun tħassar.
18] Kapaċi nagħraf u niddeskrivi l-kulur, il-blat oriġinali u l-permeabbilità tat-tliet tipi ewlenin ta’ ħamrija li jinstabu fil-gżejjer Maltin, jiġifieri l-ħamrija tal-ħamri, il-ħamrija kannella u l-ħamrija tal-bajjad.
19] Kapaċi niddeskrivi l-kawżiet naturali ta’ tgħawwir tal-ħamrija bħal irjiħat qawwijin, xita bil-qliel u l-waqfien taż-żrieżaq.
20] Kapaċi nispjega kif xi attivitajiet umani bħal ragħa żejjed, ħrit ’l isfel u ’l fuq, deforestazzjoni, monokultura, twaqqiegħ ta’ ħitan tas-sejjieħ, kultivazzjoni intensiva u tixrid tal-bini jistgħu jwasslu għat-tgħawwir tal-ħamrija.
21] Kapaċi nispjega xi miżuri għall-ħarsien tal-ħamrija fuq skala lokali u globali, inklużi l-manutenzjoni tal-ħitan tas-sejjieħ, in-newba tal-uċuħ tar-raba’, ir-ragħa kkontrollat, il-ħart kontra l-qlib tal-art, it-tisġir u l-għelieqi mtarrġin.
22] Kapaċi nagħti r-raġunijiet fiżiċi u umani għan-nuqqas ta’ ilma fil-gżejjer Maltin.
23] Kapaċi niddentifa s-sorsi ewlenin tal-ilma ħelu fil-gżejjer Maltin, dak li niġbdu mill-ħażniet tal-ilma tal-pjan u mid-desalinazzjoni tal-ilma baħar.
24] Kapaċi nillejbilja disinn u niddeskrivi l-formazzjoni taż-żewġ ħażniet tal-ilma tal-pjan fis-saffi tal-ġebla Maltija, prinċipalment il-ħażna fuq it-tafal u l-ħażna fil-livell tal-baħar.
25] Kapaċi niddeskrivi fil-qosor diversi prattiki mill-bniedem li jistgħu jniġġsu l-ħażna tal-ilma tal-pjan, l-aktar il-ġbid żejjed tal-ilma tal-pjan minn spieri illegali u l-użu eċċessiv ta’ nitrati u bexx.
26] Kapaċi nispjega fil-qosor il-benefiċċji tat-trattament tal-ilma tad-dranaġġ fl-impjanti tat-Trattament tad-Dranaġġ, prinċipalment it-titjib tal-kwalità tal-ilma tal-baħar, it-tnaqqis tal-ġbid żejjed mill-ħażna tal-ilma tal-pjan u l-użu mill-ġdid tal-ilma għat-tisqija.
27] Kapaċi nidentifika kawżi naturali u umani li jwasslu għal għargħar billi nirreferi għal eżempji mill-gżejjer Maltin u minn madwar id-dinja.
28] Kapaċi niddeskrivi effetti differenti li jħalli l-għargħar billi nirreferi għal eżempji mill-gżejjer Maltin u minn madwar id-dinja.
29] Kapaċi niddeskrivi proġett/skema li jkun qed jiġi implimentat biex jitnaqqas l-impatt ta’ għargħar għal għarrieda fil-gżejjer Maltin.
30] Kapaċi niddeskrivi xi miżuri għall-ikkontrollar tal-għargħar li jintużaw f’naħiet differenti tad-dinja.
31] Kapaċi niddiskuti l-vantaġġi u l-iżvantaġġi ta' sorsi differenti ta’ enerġija wżati fil- gżejjer Maltin.
32] Kapaċi nuża sorsi differenti, bħal statistika, graffs u artikli minn gazzetti  biex inqabbel l-istat preżenti tat-taħlita ta’ enerġija li tintuża f’Malta b’rabta mal-miri attwali stabbiliti mill-UE.
33] Kapaċi nqabbel l-emissjonijiet tal-karbonju ta’ Malta ma’ dawk ta’ pajjiżi oħra tal-UE.
34] Kapaċi nispjega kif jaħdem l-effett serra bħala proċess naturali tal-atmosfera.
35] Kapaċi nanalizza l-kawżi u l-effetti tat-tisħin globali b’referenza għall-gżejjer Maltin u eżempji oħra minn madwar id-dinja.
36] Kapaċi nniżżel miżuri li jistgħu jittieħdu minn individwi, mill-gvernijiet u mill-komunità globali biex jitnaqqas it-tisħin globali.
37] Kapaċi nidentifika l-kawżi u l-effetti tat-tgħawwir tal-ożonu u nissuġġerixxi xi miżuri biex jitnaqqas dan it-tgħawwir tal-ożonu.
38] Kapaċi nniżżel xi miżuri kif in-nies jistgħu jħarsu lilhom infushom mir-raġġi tal-UV li jagħmlu l-ħsara.
39] Kapaċi nagħmel differenza bejn it-tisħin globali u t-tgħawwir tal-ożonu.
40] Kapaċi niddeskrivi kif il-kurrenti konvezzjonali jikkawżaw terremoti u l-formazzjoni ta' vulkani fuq l-erba' tipi differenti ta' xfar tettoniċi.
41] Kapaċi nagħmel riċerka dwar il-kawżi u l-effetti dannużi ta’ żbroff ta’ vulkan billi nirreferi għal studju tal-każ minn madwar id-dinja.
42] Kapaċi nevalwa l-benefiċċji ekonomiċi ta’ attività vulkanika f’pajjiż partikolari.
43] Kapaċi nagħmel riċerka dwar il-kawżi u l-effetti ta’ terremot billi nirreferi għal studju tal-każ minn madwar id-dinja.
44] Kapaċi niddeskrivi fil-qosor kif jifforma l-blat sedimentarju, ignijuż u metamorfiku.
45] Kapaċi nsemmi eżempji ta’ blat sedimentarju, ignijuż u metamorfiku.
46] Kapaċi nispjega l-valur ekonomiku u l-impatt negattiv tal-barrieri fuq l-ambjent Malti.
47] Kapaċi nniżżel xi miżuri li jistgħu jittieħdu biex jiżguraw is-sostenibbiltà tal-ġebla tal-bini Maltija u għaldaqstant tal-industriji tal-barrieri u l-bini.
48] Kapaċi niddeskrivi modi ta’ restawr u rijabilitazzjoni ta’ barrieri li m’għadhomx jintużaw billi nirreferi għal xi eżempji.
.




Agħti r-rispons tiegħek hawn