Gwida għall-Edukaturi fuq il-Pedagoġija u l-Assessjar
Agħfas fuq l-icon t'hawn isfel biex tniżżel il-Gwida għall-Edukaturi fuq il-Pedagoġija u l-Assessjar

Unit: 3. Il-kura tal-fniek u l-ġenetika.
L-Agrikummerċ
Learning Outcome: 1. Kapaċi nifhem il-morfoloġiji u l-prinċipji ġenetiċi tat-trobbija tal-fniek.


Storja: il-fenek selvaġġ, id-domestikazzjoni tal-fenek, importanza ekonomika.
Anatomija tal-fenek: ħarsa ġenerali lejn is-sistemi skeletali, muskolari, respiratorji, ċirkolatorji, diġestivi, u nervużi tal-fenek; il-ġilda; id-dehra esterna.Razez ta' fniek komuni:
-Suq tal-laħam: New Zealand White; Californian; Hyla
-Pet: Netherland dwarf; Lionhead; Flemish giant;
-Industrija tal-pil: Rex; Angora
Karatteristiċi importanti:
-Suq tal-laħam: tkabbir malajr u maturazzjoni; proporzjon għoli bejn muskoli u għadam.
-Pet: jgħix ħafna; personalità fidila;
-Industrija tal-pil: suf dens u suf omoġenju; kulur.




L-ewwel, it-tieni, u t-tielet liġi ta' Mendel u l-implikazzjonijiet tagħhom.


Ħarsa ġenerali ta' mitożi: għar-replikar ta' ċelloli;
Ħarsa ġenerali ta' mitożi: għall-formazzjoni ta' gameti.


Għażla ta' fniek:
-Karatteristiċi ġenerali: jafu x'qed jiġri u fuq tagħhom; ikollhom għajnejhom ċari; pil ileqq; bla mard; bla disturbi; il-ġenituri jkollhom il-karatteristiċi fiżiċi meħtieġa; oriġini;- Għall-produzzjoni tal-laħam: żieda fil-piż; piż finali;
- Għal fniek għall-wiri: skont l-istandards għal erba' razez;
- Għall-industrija tal-pil;
-Irġiel: ikollhom almenu sitt xhur; ikollhom struttura muskolari robusta u tajba; mhumiex indifferenti għall-fenkiet nisa; it-testikoli jridu jkunu jidhru sew;
-Nisa: piż korrett skont ir-razza; ikollhom mill-inqas tmien glandoli mammarji, jipproduċu għadd tajjeb ta' żrameġ f'kull twelid.


Termini: omożigotu dominanti; omożigotu riċessiv; eterożigotu.
Distribuzzjoni ta' karatteristiċi f'F1 u F2 bl-użu ta' dijagrammi ġenetiċi permezz tal-liġi ta' Mendel: dijagramma ġenetika jew dijagramma f'Punnet square.
Learning Outcome: 2. Kapaċi nipprovdi għalf, ilma, u kundizzjonijiet fejn joqogħdu adegwati għall-fniek li jkunu kibru sa stadji differenti.


Kundizzjonijiet mikroklimatiċi: kwalità tal-arja/ventilazzjoni; temperatura; dawl; umdità.


Stadji tal-ħajja: l-għamra, meta jkunu qed jikbru, adulti, kapaċi jnisslu.
Sistema diġestiva
Għalf:
-Rekwiżiti nutrizzjonali ġenerali: proteini; karboidrati; xaħmijiet; fibri; minerali; vitamini;
-Rekwiżiti speċjali għad-dieta: skont it-tip ta' fenek u stadju tal-ħajja:
- Fniek biex jittieklu: proteini; xaħmijiet; kalċju
- Fniek għall-wiri: proteini; fibri; kalċju
Ilma: Disponibbli u mhux kontaminat; Rekwiżiti għall-post fejn joqogħdu/gaġeġ:
-Rekwiżiti ġenerali: Avviż Legali 244 tal-2013 dwar Standards Minimi li Joffru Protezzjoni lil Annimali fil-Pet Shops; kaxxa interna tal-bejta għat-tgħammir tan-nisa.
-Fniek għall-ikel: gaġġa biex jeħxienu.
-Fniek għall-wiri: gaġġa kbira.


Prattiki korretti:
-Għalf: ammont u tip ta' għalf skont il-fażi fil-ħajja; skont l-għan tat-trobbija; prattika tajba għall-għalf;
-Ilma: provvista kontinwa;
-Tindif: tindif tal-gaġġa u l-kaxxa tal-bejta; tindif tat-tagħmir għall-għalf u l-isqija; tneħħija tal-eskrementi;
-Tagħmir protettiv personali: ingwanti; ġagaga; ħwejjeġ adegwati.
Learning Outcome: 3. Kapaċi napplika miżuri adegwati ta' prevenzjoni u kura kontra l-mard, il-parassiti, u d-disturbi komuni fil-fniek.


Mard tal-fniek:
-Gastrointestinali: koċċidjożi;
-Mard respiratorju: snuffles; pasterellożi;
-Marda virali: myxomatosis; marda virali emorraġika;
-Widnejn u ġilda: ġrieħi fil-widnejn;Disturbi fil-fniek: malocclusion/snien 'il barra; sore hocks;


Kawżi probabbli - Mard:
-Gastrointestinali: e.ż. stress mit-trasport, ammont insuffiċjenti ta' fibra mhux raffinata, wisq proteini, ilma minn sorsi kontaminati;
-Respiratorji: e.ż. trab/ammonja; bidla ta' malajr fit-temperatura; fluss tal-arja;
-Mard virali: nuqqas ta' tilqim adegwat;
-Widnejn u ġilda: dud. Kawżi probabbli - Disturbi:
-Malocclusion/snien 'il barra: tgħammir mhux imħallat;
-Sore hocks: art mhux tajba għat-tgħammir.
Miżuri ta' prevenzjoni: iġjene tajba; tilqim; spezzjonijiet regolari; kundizzjonijiet ta' fejn joqogħdu u mikroklimatiċi adegwati; bijosigurtà tar-razzett; żamma ta' rekords tajba; għalf adegwat; sistema tal-ilma nadifa u disinfettata; ħżin tajjeb tal-għalf; disinfezzjoni tar-razzett.


Batterjali:
-Mard: e.ż. koċċidjożi, snuffles, pasterellożi
-Trattament: mediċina u/jew antibijotiċiVirali:
-Mard: Myxomatosis, marda virali emorraġika;
-Trattament: qtil;Mard parassitiku:
-Mard: ġrieħi fil-widnejn
-Trattament: qtar tal-widnejn/tilqim;Disturbi:
-Tipi ta' disturbi: Malocclusion/snien 'il barra, sore hocks
-Trattament tal-malocclusion/snien 'il barra: qtugħ tas-snien bi tnalji li jaqtgħu ħafna sal-ħanek
-Trattatment tas-sore hocks: applikazzjoni ta' disinfettanti,Pesti
-Tipi ta' pesti: dud, qamel
-Trattament: insettiċida/tilqim


Kundizzjoni tas-saħħa tal-fenek:
ħieles minn mard, disturbi u pesti- iċċekkjar tal-għajnejn, il-widnejn, il-ħalq, il-ġenitali, il-warrani, il-pil, is-saqajn.
- ammont ta' ġuħ normali
- tilqim
- Tagħmir protettiv personali: ingwanti u ġagagi biex jipproteġu minn zoonozi u allerġiji.
Learning Outcome: 4. Kapaċi nispjega s-sistema riproduttiva u l-fażijiet ta' riproduzzjoni tal-fniek.


Irġiel: e.ż. il-pene, it-testikoli, il-prostata, il-glandola Cowper, il-bużżieqa seminali, l-uretra;
Nisa: e.ż. l-ovarji, il-vulva, l-utru, iċ-ċerviċi, il-vaġina, il-uterotubal junction.


Karatteristiċi anatomiċi :
- Irġiel: ġenitali żviluppati tajjeb;
- Nisa: il-vulva jikbru u jiħmaru.
Imġiba:
- Irġiel: isiru aktar aggressivi; jirkbu; jisprejjaw l-awrina; jimmarkaw bl-irwejjaħ;
- Nisa: jgħollu denbhom; jassumu l-lordożi.


Fażijiet riproduttivi: kopulazzjoni; ovulazzjoni; fertilizzazzjoni; ġestazzjoni; twelid; treddigħ;
Fażijiet li jaffettwaw l-ambjent tal-madwar: dawl; temperatura;
Ippjanar ta' attivitajiet ta' tgħammir: tgħammir staġjonali; skeda tat-tgħammir.
Learning Outcome: 5. Kapaċi nifhem l-importanza li l-fniek jinqatlu b'mod mhux krudili fil-produzzjoni tal-laħam.


Metodi differenti: sturdament; tidwir tal-għonq; halal; daqqiet.


L-importanza ta' tbiċċir mhux krudili - Avviż Legali 260 tal-2003 dwar il-protezzjoni ta' annimali waqt it-tbiċċir jew il-qatla.
- Att 25 tal-2001: Att dwar it-Trattament Xieraq tal-Annimali