Gwida għall-Edukaturi fuq il-Pedagoġija u l-Assessjar
Agħfas fuq l-icon t'hawn isfel biex tniżżel il-Gwida għall-Edukaturi fuq il-Pedagoġija u l-Assessjar
Il-Qasam tat-Tagħlim: Ix-Xjenza u t-Teknoloġija
Ix-Xjenza Bażika > LEVEL 9
Il-Kisba mit-Tagħlim tas-Suġġett: L-istudenti jistgħu juru kif waslu għar-riżultati b'modi differenti, bħal pereżempju billi jitkellmu fuq is-suġġett, iwieġbu l-mistoqsijiet bil-fomm, ipinġu dijagrammi relevanti, juru li fehmu permezz ta' role play, joħolqu preżentazzjoni, jew b'xi metodu ieħor jew taħlita ta' metodi adattati; it-termini "niddeskrivi" jew "nispjega" fl-eżiti mhux neċessarjament jeħtieġu deskrizzjoni jew spjegazzjoni bil-miktub.
L-Aspett tas-Suġġett: X'inhu xogħol ix-xjentisti?
1] Kapaċi nippjana u ninvestiga kunċett xjentifiku kumpless jew suġġett billi nuża varjetà ta' riżorsi.
2] Kapaċi niżviluppa l-mistoqsijiet u l-ipoteżi tiegħi għall-ittestjar, u nippjana test ġust fejn diversi varjabbli jkunu kkontrollati.
3] Kapaċi nagħmel xi rfinar biex intejjeb it-tekniki u nnaqqas is-sorsi tal-iżball.
4] Kapaċi niddeskrivi r-relazzjoni bejn il-varjabbli f'termini tal-kunċetti xjentifiċi u nindika jekk id-data hijiex biżżejjed biex issostni l-konklużjoni maħruġa.
5] Kapaċi nikteb rapport xjentifiku, li jinkludi deskrizzjonijiet u spjegazzjonijiet ċari, bl-użu tat-teknoloġija xjentifika adattata.
IL-KITBA
6] Kapaċi nikkritika l-mudelli xjentifiċi għall-effettività tagħhom biex nispjega l-ideat xjentifiċi.
7] Kapaċi ninvestiga kif ix-xjentisti jaslu għall-konklużjonijiet.
8] Kapaċi niddiskuti l-effetti pożittivi u negattivi tax-xjenza fuq il-kwalità tal-ħajja.
NITGĦALLEM KIF
9] Kapaċi nevalwa n-natura etika ta' xi impjiegi fil-qasam xjentifiku.
10] Kapaċi nitgħallem kif nuża apparat xjentifiku sofistikat.
11] Kapaċi niġbor u niddokumenta d-data b'mod sistematiku billi nuza r-repeated trials għall-konsistenza.
12] Kapaċi nifformula rapport fuq il-valutazzjoni tar-riskju marbut ma' investigazzjoni, u nissuġġerixxi l-proċeduri ta' sigurtà.
13] Kapaċi nassumi l-irwol tat-tmexxija waqt investigazzjoni xjentifika.
L-INTERPERSONALI
2] Kapaċi niżviluppa l-mistoqsijiet u l-ipoteżi tiegħi għall-ittestjar, u nippjana test ġust fejn diversi varjabbli jkunu kkontrollati.
3] Kapaċi nagħmel xi rfinar biex intejjeb it-tekniki u nnaqqas is-sorsi tal-iżball.
4] Kapaċi niddeskrivi r-relazzjoni bejn il-varjabbli f'termini tal-kunċetti xjentifiċi u nindika jekk id-data hijiex biżżejjed biex issostni l-konklużjoni maħruġa.
5] Kapaċi nikteb rapport xjentifiku, li jinkludi deskrizzjonijiet u spjegazzjonijiet ċari, bl-użu tat-teknoloġija xjentifika adattata.
IL-KITBA
6] Kapaċi nikkritika l-mudelli xjentifiċi għall-effettività tagħhom biex nispjega l-ideat xjentifiċi.
7] Kapaċi ninvestiga kif ix-xjentisti jaslu għall-konklużjonijiet.
8] Kapaċi niddiskuti l-effetti pożittivi u negattivi tax-xjenza fuq il-kwalità tal-ħajja.
NITGĦALLEM KIF
9] Kapaċi nevalwa n-natura etika ta' xi impjiegi fil-qasam xjentifiku.
10] Kapaċi nitgħallem kif nuża apparat xjentifiku sofistikat.
11] Kapaċi niġbor u niddokumenta d-data b'mod sistematiku billi nuza r-repeated trials għall-konsistenza.
12] Kapaċi nifformula rapport fuq il-valutazzjoni tar-riskju marbut ma' investigazzjoni, u nissuġġerixxi l-proċeduri ta' sigurtà.
13] Kapaċi nassumi l-irwol tat-tmexxija waqt investigazzjoni xjentifika.
L-INTERPERSONALI
L-Aspett tas-Suġġett: Kif nibqgħu ħajjin?
1] Kapaċi nagħmel tabella sempliċi biex nidentifika l-annimali fil-phyla u l-klassijiet ewlenin tal-annimali.
2] Kapaċi nippreżenta informazzjoni dwar l-effett negattiv tal-pestiċidi fuq l-insetti li jdakkru.
IL-KOMUNIKAZZJONI
3] Kapaċi nispjega kif jintirtu l-karatteristiċi mit-tip tal-ġenitur (parent type) u kif inhuma prodotti varjetajiet ġodda tal-pjanti.
4] Kapaċi nagħmel tabella sempliċi biex nidentifika l-ispeċi endemiċi tal-pjanti komuni u lokali.
5] Kapaċi niddeskrivi l-istruttura u l-funzjoni ta' ċelloli speċjalizzati tal-annimali għal funzjonijiet partikolari bħat-trasport, il-moviment u s-sensittività.
6] Kapaċi niddefendi l-benefiċċji tat-trapjanti tal-organi.
NITGĦALLEM KIF
7] Kapaċi niddeskrivi l-proċessi tal-metamorfosi kompleta u inkompleta.
8] Kapaċi niddiskuti l-implikazzjoni ta' meta ssir ġenitur.
9] Kapaċi nevalwa l-informazzjoni relatata mal-kontraċezzjoni u l-fertilizzazzjoni in-vitro.
IL-KOMUNIKAZZJONI GĦAD-DIVERSITÀ
10] Kapaċi niddiskuti u nikkritika r-relevanza tax-xogħol ta' Charles Darwin.
2] Kapaċi nippreżenta informazzjoni dwar l-effett negattiv tal-pestiċidi fuq l-insetti li jdakkru.
IL-KOMUNIKAZZJONI
3] Kapaċi nispjega kif jintirtu l-karatteristiċi mit-tip tal-ġenitur (parent type) u kif inhuma prodotti varjetajiet ġodda tal-pjanti.
4] Kapaċi nagħmel tabella sempliċi biex nidentifika l-ispeċi endemiċi tal-pjanti komuni u lokali.
5] Kapaċi niddeskrivi l-istruttura u l-funzjoni ta' ċelloli speċjalizzati tal-annimali għal funzjonijiet partikolari bħat-trasport, il-moviment u s-sensittività.
6] Kapaċi niddefendi l-benefiċċji tat-trapjanti tal-organi.
NITGĦALLEM KIF
7] Kapaċi niddeskrivi l-proċessi tal-metamorfosi kompleta u inkompleta.
8] Kapaċi niddiskuti l-implikazzjoni ta' meta ssir ġenitur.
9] Kapaċi nevalwa l-informazzjoni relatata mal-kontraċezzjoni u l-fertilizzazzjoni in-vitro.
IL-KOMUNIKAZZJONI GĦAD-DIVERSITÀ
10] Kapaċi niddiskuti u nikkritika r-relevanza tax-xogħol ta' Charles Darwin.
Il-Kisba mit-Tagħlim tas-Suġġett:
L-Aspett tas-Suġġett: Kif inżommu ruħna f'kundizzjoni tajba u b'saħħitna?
1] Kapaċi niġġustifika, billi nuża eżempji, għaliex it-trasfużjonijiet tad-demm, xi kultant, huma neċessarji.
2] Kapaċi niddiskuti l-benefiċċji li nieklu l-ikel prodott lokalment u dak organiku.
3] Kapaċi ninvestiga kif l-attivitajiet sportivi jaffettwaw il-patterns tan-nifs.
4] Kapaċi nagħmel għażliet fir-rigward tal-attivitajiet sportivi li huma ta' benefiċċju għalija.
5] Kapaċi nispjega kif il-mard trażmess mis-sess, magħruf bħala STDs, jista' jkun evitat.
6] Kapaċi ninvestiga kif il-pandemiji l-ġodda jaffettwaw id-dinja moderna.
L-IMMANIĠĠJAR TAL-INFORMAZZJONI
7] Kapaċi niddeskrivi kif ir-reazzjonijiet allerġiċi jistgħu jiġu ttratti.
8] Kapaċi niddiskuti t-tniġġis komuni fl-atmosfera, is-sors u l-implikazzjonijiet tiegħu.
9] Kapaċi nispjega d-dekompożizzjoni tal-materjali organiċi u inorganiċi, u l-ħtieġa tal-immaniġġjar tal-iskart.
10] Kapaċi nispjega l-vantaġġi tat-trattament tad-drenaġġ.
11] Kapaċi nagħti eżempji ta' kif it-teknoloġiji moderni jistgħu jimmoniterjaw is-saħħa u jintużaw biex jiġi dijanjostikat il-mard.
2] Kapaċi niddiskuti l-benefiċċji li nieklu l-ikel prodott lokalment u dak organiku.
3] Kapaċi ninvestiga kif l-attivitajiet sportivi jaffettwaw il-patterns tan-nifs.
4] Kapaċi nagħmel għażliet fir-rigward tal-attivitajiet sportivi li huma ta' benefiċċju għalija.
5] Kapaċi nispjega kif il-mard trażmess mis-sess, magħruf bħala STDs, jista' jkun evitat.
6] Kapaċi ninvestiga kif il-pandemiji l-ġodda jaffettwaw id-dinja moderna.
L-IMMANIĠĠJAR TAL-INFORMAZZJONI
7] Kapaċi niddeskrivi kif ir-reazzjonijiet allerġiċi jistgħu jiġu ttratti.
8] Kapaċi niddiskuti t-tniġġis komuni fl-atmosfera, is-sors u l-implikazzjonijiet tiegħu.
9] Kapaċi nispjega d-dekompożizzjoni tal-materjali organiċi u inorganiċi, u l-ħtieġa tal-immaniġġjar tal-iskart.
10] Kapaċi nispjega l-vantaġġi tat-trattament tad-drenaġġ.
11] Kapaċi nagħti eżempji ta' kif it-teknoloġiji moderni jistgħu jimmoniterjaw is-saħħa u jintużaw biex jiġi dijanjostikat il-mard.
L-Aspett tas-Suġġett: Kif is-sensi tagħna jgħinuna niksbu l-informazzjoni?
1] Kapaċi ninvestiga kif il-ħoss jista' jiġi rifless, u niddeskrivi eżempji kif dan jista' jkun utli jew problema.
2] Kapaċi ninvestiga kif il-mikrofonu u l-istetoskopju jaqbdu l-ħsejjes.
3] Kapaċi nibni teleskopju sempliċi bl-użu tal-lentijiet.
4] Kapaċi nsir naf kif jinħolqu l-immaġini tal-kulur fuq l-iskrin tat-televiżjoni u tal-kompjuter.
2] Kapaċi ninvestiga kif il-mikrofonu u l-istetoskopju jaqbdu l-ħsejjes.
3] Kapaċi nibni teleskopju sempliċi bl-użu tal-lentijiet.
4] Kapaċi nsir naf kif jinħolqu l-immaġini tal-kulur fuq l-iskrin tat-televiżjoni u tal-kompjuter.
L-Aspett tas-Suġġett: X'inhi l-enerġija?
1] Kapaċi nevalwa, b'mod kritiku, il-benefiċċji ekonomiċi u ambjentali tal-użu ta' apparati effiċjenti fl-enerġija fid-djar.
NITGĦALLEM INKUN JIEN
2] Kapaċi ninvestiga r-relazzjoni bejn id-differenza tat-temperatura bejn oġġett u l-ambjent ta' madwaru, u r-rata li biha tiġi trasferita l-enerġija termali.
3] Kapaċi niddiskuti l-vantaġġi u l-iżvantaġġi tal-batteriji riċarġabbli.
4] Kapaċi ninvestiga l-effetti tal-electric fields fuq iċ-ċarġis pożittivi u negattivi.
5] Kapaċi nispjega l-ħtieġa għar-rabta bejn il-provvista tal-elettriku u d-domanda.
6] Kapaċi ninterpreta l-pretensjonijiet xjentifċi dwar is-sorsi tal-enerġija u l-impatt tagħhom fuq l-ambjent.
7] Kapaċi nuri kif id-djar, l-iskejjel u l-postijiet għandhom id-dawl mgħoddi.
PRATTIKA
8] Kapaċi nuża ċirkwit biex ninvestiga r-relazzjoni bejn il-vultaġġ, il-kurrent, u r-reżistenza.
9] Kapaċi niddeskrivi kif is-semikondutturi huma differenti mill-kondutturi komuni, u kif u għaliex dawn jintużaw.
NITGĦALLEM INKUN JIEN
2] Kapaċi ninvestiga r-relazzjoni bejn id-differenza tat-temperatura bejn oġġett u l-ambjent ta' madwaru, u r-rata li biha tiġi trasferita l-enerġija termali.
3] Kapaċi niddiskuti l-vantaġġi u l-iżvantaġġi tal-batteriji riċarġabbli.
4] Kapaċi ninvestiga l-effetti tal-electric fields fuq iċ-ċarġis pożittivi u negattivi.
5] Kapaċi nispjega l-ħtieġa għar-rabta bejn il-provvista tal-elettriku u d-domanda.
6] Kapaċi ninterpreta l-pretensjonijiet xjentifċi dwar is-sorsi tal-enerġija u l-impatt tagħhom fuq l-ambjent.
7] Kapaċi nuri kif id-djar, l-iskejjel u l-postijiet għandhom id-dawl mgħoddi.
PRATTIKA
8] Kapaċi nuża ċirkwit biex ninvestiga r-relazzjoni bejn il-vultaġġ, il-kurrent, u r-reżistenza.
9] Kapaċi niddeskrivi kif is-semikondutturi huma differenti mill-kondutturi komuni, u kif u għaliex dawn jintużaw.
L-Aspett tas-Suġġett: Minn xiex huma magħmulin l-affarijiet?
1] Kapaċi ninvestiga kif il-volum, it-temperatura, u l-pressjoni huma relatati ma' gass.
2] Kapaċi nuri, permezz ta' investigazzjonijiet sempliċi, kif id-densità ta' materjal tiddependi fuq il-kwantità u l-volum tiegħu.
3] Kapaċi nitkellem dwar l-iżvilupp ta' materjali ġodda.
4] Kapaċi nirriċerka fuq il-karatteristiċi u l-użi importanti tal-alloys.
5] Kapaċi ninvestiga l-użu tal-katalisti fir-reazzjonijiet.
6] Kapaċi nirriċerka u nikteb rapport dwar il-kimiċi li jintużaw fil-ħajja ta' kuljum.
7] Kapaċi ninvestiga l-kawżi u l-implikazzjonijiet tax-xita aċiduża.
8] Kapaċi ninvestiga kif l-ilma jista' jinqasam fl-elementi kostitwenti tiegħu.
9] Kapaċi nispjega n-natura tar-radjuattività.
2] Kapaċi nuri, permezz ta' investigazzjonijiet sempliċi, kif id-densità ta' materjal tiddependi fuq il-kwantità u l-volum tiegħu.
3] Kapaċi nitkellem dwar l-iżvilupp ta' materjali ġodda.
4] Kapaċi nirriċerka fuq il-karatteristiċi u l-użi importanti tal-alloys.
5] Kapaċi ninvestiga l-użu tal-katalisti fir-reazzjonijiet.
6] Kapaċi nirriċerka u nikteb rapport dwar il-kimiċi li jintużaw fil-ħajja ta' kuljum.
7] Kapaċi ninvestiga l-kawżi u l-implikazzjonijiet tax-xita aċiduża.
8] Kapaċi ninvestiga kif l-ilma jista' jinqasam fl-elementi kostitwenti tiegħu.
9] Kapaċi nispjega n-natura tar-radjuattività.
L-Aspett tas-Suġġett: Kif id-dinja ssostni l-ħajja?
1] Kapaċi ninvestiga kif il-pajsaġġi jistgħu jinbidlu minħabba kawżi naturali minħabba l-għargħar, il-vulkani, u t-terremoti.
2] Kapaċi ninvestiga kif diversi materjali, li s-soltu jintremew, jistgħu jkunu riċiklati.
NITGĦALLEM KIF
3] Kapaċi niddiskuti dwar il-perikli li joħolqu l-ispeċi aljeni tal-pjanti.
NITGĦALLEM KIF
4] Kapaċi nispjega kif l-għarfien tal-bijoloġija tal-pjanti għen lill-prattika agrikola.
5] Kapaċi niddiskuti dwar il-kwistjonijiet relatati mal-konservazzjoni tal-ilma fuq livell nazzjonali u internazzjonali.
6] Kapaċi niddiskuti l-modi biex jitnaqqas l-impatt tat-tibdil fil-klima.
7] Kapaċi nippreżenta informazzjoni dwar kif huma interrelatati l-istaġuni u ċ-ċikli tal-ħajja tal-pjanti u tal-annimali
IL-KOMUNIKAZZJONI
8] Kapaċi nispjega kif l-użu tal-kimiċi kkawża t-tnaqqis fis-saff tal-ożonu.
2] Kapaċi ninvestiga kif diversi materjali, li s-soltu jintremew, jistgħu jkunu riċiklati.
NITGĦALLEM KIF
3] Kapaċi niddiskuti dwar il-perikli li joħolqu l-ispeċi aljeni tal-pjanti.
NITGĦALLEM KIF
4] Kapaċi nispjega kif l-għarfien tal-bijoloġija tal-pjanti għen lill-prattika agrikola.
5] Kapaċi niddiskuti dwar il-kwistjonijiet relatati mal-konservazzjoni tal-ilma fuq livell nazzjonali u internazzjonali.
6] Kapaċi niddiskuti l-modi biex jitnaqqas l-impatt tat-tibdil fil-klima.
7] Kapaċi nippreżenta informazzjoni dwar kif huma interrelatati l-istaġuni u ċ-ċikli tal-ħajja tal-pjanti u tal-annimali
IL-KOMUNIKAZZJONI
8] Kapaċi nispjega kif l-użu tal-kimiċi kkawża t-tnaqqis fis-saff tal-ożonu.
L-Aspett tas-Suġġett: Kif jiċċaqalqu l-affarijiet?
1] Kapaċi ninvestiga kif l-aċċellerazzjoni hija relatata ma' forza mhux ibbilanċjata fuq oġġett.
2] Kapaċi nispjega l-forzi li jaġixxu fuq struttura ta' pont.
3] Kapaċi nispjega d-differenza u r-relazzjoni bejn il-kwantità u l-piż.
4] Kapaċi niddeskrivi l-irwol ta' Galileo, Newton u Einstein fl-iżvilupp tal-fehim tagħna dwar il-gravità.
5] Kapaċi ninvestiga kif jinbena l-aħjar paraxut.
6] Kapaċi niddeskrivi l-moviment ta' roller-coaster f'termini tal-forzi li jaġixxu, u l-konservazzjoni tal-enerġija.
2] Kapaċi nispjega l-forzi li jaġixxu fuq struttura ta' pont.
3] Kapaċi nispjega d-differenza u r-relazzjoni bejn il-kwantità u l-piż.
4] Kapaċi niddeskrivi l-irwol ta' Galileo, Newton u Einstein fl-iżvilupp tal-fehim tagħna dwar il-gravità.
5] Kapaċi ninvestiga kif jinbena l-aħjar paraxut.
6] Kapaċi niddeskrivi l-moviment ta' roller-coaster f'termini tal-forzi li jaġixxu, u l-konservazzjoni tal-enerġija.
L-Aspett tas-Suġġett: X'hemm fl-ispazju?
1] Kapaċi nispjega għaliex l-iskoperta tal-ilma fuq pjaneta oħa hija importanti.
2] Kapaċi nispjega għaliex jintużaw is-snin tad-dawl bħala unit astronomiku biex titkejjel id-distanza.
3] Kapaċi niddeskrivi u nuri l-manjetiżmu tad-dinja.
4] Kapaċi nispjega għaliex ix-xjentisti jemmnu li l-univers ilu jeżisti biljuni ta' snin.
5] Kapaċi nirriċerka fuq il-materjali li jintużaw fl-ilbies tal-astronawti biex jippermettulhom jgħixu barra mill-vettura spazjali.
L-IMMANIĠĠJAR TAL-INFORMAZZJONI
6] Kapaċi nispjega kif il-gravità żżomm il-pjaneti f'orbità madwar ix-xemx.
2] Kapaċi nispjega għaliex jintużaw is-snin tad-dawl bħala unit astronomiku biex titkejjel id-distanza.
3] Kapaċi niddeskrivi u nuri l-manjetiżmu tad-dinja.
4] Kapaċi nispjega għaliex ix-xjentisti jemmnu li l-univers ilu jeżisti biljuni ta' snin.
5] Kapaċi nirriċerka fuq il-materjali li jintużaw fl-ilbies tal-astronawti biex jippermettulhom jgħixu barra mill-vettura spazjali.
L-IMMANIĠĠJAR TAL-INFORMAZZJONI
6] Kapaċi nispjega kif il-gravità żżomm il-pjaneti f'orbità madwar ix-xemx.
L-Aspett tas-Suġġett: X'inhu x-xogħol tax-xjentisti forensiċi?
1] Kapaċi nibni reat mill-ġdid billi nħallat diversi tipi ta' evidenza.
IT-TAGĦLIM SOĊJALI
2] Kapaċi nispjega kif l-evidenza tad-DNA tista' tintuża biex issolvi reati.
3] Kapaċi nispjega kif tista' tinkiseb evidenza minn materjal maħruq.
4] Kapaċi nieħu d-DNA mill-materjal tal-pjanti.
IT-TAGĦLIM SOĊJALI
2] Kapaċi nispjega kif l-evidenza tad-DNA tista' tintuża biex issolvi reati.
3] Kapaċi nispjega kif tista' tinkiseb evidenza minn materjal maħruq.
4] Kapaċi nieħu d-DNA mill-materjal tal-pjanti.